چهارشنبه سرخ؛ راز تور چهارشنبه سوری

 شب آخرین چهارشنبه سال برای همه مان از کودکی، به معنی شروع جشن و تعطیلات نوروز بوده است. گرما و سرخی آتش، قاشق زنی و هدیه گرفتن آجیل و شیرینی از همسایه‌ها، چیزهایی نیستند که به این آسانی فراموش شوند. اما هر کدام از این آئین‌ها از کجا آمده اند؟

عبارت «چهارشنبه‌سوری» از دو واژه چهارشنبه و سور به معنای جشن و شادی ساخته شده است. از دیرباز در غروب آخرین سه شنبه سال آتش بزرگی برافروخته می‌شود که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود. آتشی که در این روز برافروخته می‌شده را مقدس می‌دانستند و می‌گفتند نباید آن را با آب یا خاک خاموش کرد تا خود به خود خاموش شود. چهارشنبه سوری روز تطهیر و پاک سازی بوده و در بعضی نقاط شمالی ایران هنوز هم رسمی رایج است که خانه تکانی باید تا روز چهارشنبه سوری تمام شود و مقداری از زباله‌ها یا خاکروبه‌ها حتما داخل آتش چهارشنبه سوری ریخته شود تا پلیدی و ناپاکی با آتش مطهر بسوزد و وارد سال جدید نشود. اگر اهل سفرید حتماً برنامه تور چهارشنبه سوری ژیوار را باید ببینید و اگر اهل دل هستید:) از آیین این روز بخوانید:

رسم نمادین دیگری که در بعضی نقاط هنوز هم رایج است انداختن کوزه یا سفال شکسته داخل آتش چهارشنبه سوری است. ریختن کوزه و سفال شکسته داخل آتش به آرزوی سوختن ناکامی ها و شکست های سال گذشته انجام می‌شود و دیگر آنقدرها رایج نیست.

آیین آتش افروزی در چهارشنبه سوری

آیین آتش‌افروزی قبل از عید نوروز به شکل‌ها و روش‌های دیگر بین مردمان باقی کشورها هم دیده می‌شود؛ آریاییان قفقاز هنوز در شب چهارشنبه آخر سال هفت توده آتش روشن می‌کنند و از روی آنها می‌پرند. بنا به رسمی قدیمی در بعضی از کشورهای اسکاندیناوی در شب آغاز بهار که به نام «والبوری» معروف است، آتشی بزرگ روشن می‌کنند و در اطراف آن به جشن و شادمانی می‌پردازند.

آیین آتش‌افروزی ایرانیان تا روزگار ما به جا مانده و نام «چهارشنبه سوری» به خود گرفته است. بعضی معنی «سوری» را جشن و شادمانی گفته اند و بعضی دیگر آن را سرخ معنی کرده اند. رسوم چهارشنبه سوری شاید در نقاط مختلف بنا به اقلیم و رفتار هر منطقه، بومی شده باشد و تغییراتی را پذیرفته باشد، اما چند نقطه کلیدی برای آن در همه جا تعریف شده است.

قاشق زنی

رسم قاشق زنی عموما مورد توجه کودکان و نوجوانان است. در شب چهارشنبه سوری در هر محله کودکان یا جوانان با انداختن ملحفه سفید روی سر، چهره شان را می‌پوشانند و در گروه های چند نفری، با زدن قاشق روی اشیاء فلزی مثل ظروف غذا و ایجاد صدا، به خانه همسایه ها می‌روند و از آنها شیرینی و آجیل هدیه می‌گیرند.

فالگوش ایستادن

یکی دیگر از رسم‌های رو به کمرنگ شدن چهارشنبه سوری، فالگوش ایستادن است. در این شب رسم بوده که دختران جوان در دل نیت کنند و از پشت دیوار به سخنان رهگذران گوش دهند و با تفسیر سخنان تصادفی آنها، پاسخ نیتشان را بگیرند.

آئین چهارشنبه سوری و رسوم کهن آن، بیشتر از هر چیز به استقبال بهار و جشن نوروز رفتن است. جشنی که با صلح و دوستی آمدن بهار را شادباش می‌گوید.